Αγιογραφίες – τεύχος Α΄
Η τεχνική της Βυζαντινής μονοπρόσωπης φορητής εικόνας.
Σειρά: Καλλιτεχνικές Κατασκευές Νο 29
Εξώφυλλο: Μαλακό πλαστικοποιημένο
Σελίδες: 32
Α΄ έκδοση: 2001
Αγιογραφίες – τεύχος Β΄
Η τεχνική της Βυζαντινής ολόσωμης φορητής εικόνας.
Σειρά: Καλλιτεχνικές Κατασκευές Νο 31
Εξώφυλλο: Μαλακό πλαστικοποιημένο
Σελίδες: 32
Α΄ έκδοση: 2002
Αγιογραφίες – τεύχος Γ΄
Η τεχνική της Βυζαντινής πολυπρόσωπης φορητής εικόνας.
Σειρά: Καλλιτεχνικές Κατασκευές Νο 33
Εξώφυλλο: Μαλακό πλαστικοποιημένο
Σελίδες: 32
Α΄ έκδοση: 2004
Ανακαλύπτω τις εικόνες
Πριν πολλά χρόνια, σε ένα μέρος που λεγόταν Βαβέλ, οι άνθρωποι προσπάθησαν να κάνουν έναν πέτρινο πύργο που θα τους οδηγούσε να βρουν και να συναντήσουν τον Θεό. Από τότε κάθε φορά που ακούμε την λέξη Βαβέλ, κατανοούμε την σύγχυση των ανθρώπων, την ασυνενοησία και την απομάκρυνσή τους από τον στόχο, που ήταν να φτάσουν στον ουρανό.
Εκεί λοιπόν στην αρχή της τρίτης χιλιετίας, ένας παθιασμένος με την κατήχηση νεαρός θεολόγος, θέλησε να στήσει έναν άλλο πύργο, χάρτινο, για να ανεβαίνουν τα παιδιά ψάχνοντας τον Θεό μακριά από τη Βαβέλ. Ο πύργος λέγεται “Μαθαίνω για…”
Με συντεχνίτες στην οικοδομή του χάρτινου πύργου του τα παιδιά, ο Ανδρέας Καρίβαλης έχτισε ήδη δέκα ορόφους, που ο καθένας έχει το δικό του όνομα. Ο φετινός όροφος λέγεται “Ανακαλύπτω τις Εικόνες”. Εκεί θα μένει ο Θοδωρής.
Κάθε Κυριακή όμως, ο Θοδωρής θα κάνει ένα ταξίδι μαζί με έναν Γέροντα. Μαζί θα γνωρίζουν από μια εικόνα και θα περνούν μέσα από τα χρώματά της, στο παρελθόν. Θα ζουν ιστορικά γεγονότα της ζωής του Χριστού, της Παναγίας και των Αγίων.
Έτσι ο μικρός Θοδωρής την υπόλοιπη βδομάδα, θα υποδέχεται στον δέκατο όροφο τους φίλους του και χρωματίζοντας εικόνες, ή δημιουργώντας σχέδια από αριθμούς, με κρυπτόλεξα ή παιχνίδια ερωτήσεων θα τους πληροφορεί για όσα έμαθε.
Από τον δέκατο όροφο λοιπόν, που είναι τελείως διαφορετικός από τους προηγούμενους εννιά, τα παιδιά με λόγια και εικόνες, θα κατευθύνονται προς τον ουρανό.
Στη διάθεσή τους τα παιδιά μέσα στον πύργο, θα έχουν και έναν ανελκυστήρα. Με αυτόν όποτε θέλουν και πολύ γρήγορα, θα μετακινούνται στους προηγούμενους ορόφους, αλλά και σε μέρη μακρινά. Έτσι θα “Ανακαλύπτουν” πολλά ακόμα πράγματα, αλλά και θα συναντιούνται με άλλα παιδιά που ψάχνουν και αυτά τον Θεό.
Κατηχητικό βοήθημα για μικρούς και μεγάλους
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σελίδες: 128
Α΄ έκδοση: 12/2016
Εικονογραφικό Συναξάρι
Ανάλογη με τη ζωγραφική επιφάνεια είναι η ακαλλιέργητη γη που περιμένει να προσφερθεί και να γεωργηθεί. Έτσι, θάλασσα και γη, η ζωγραφική επιφάνεια κρύβει τη δυνατότητα να μετατρέπεται σε χώρο παραμυθίας και χαράς. Μένει η ψυχή του καλλιτέχνη να μεταφέρει ουρανό, να μεταμορφώσει σε πραγματικό στολίδι την επιφάνεια, που ως κόσμος και κόσμημα προσφέρεται στους ανθρώπους.
Αυτή η επιφάνεια κινητοποιεί δυνάμεις συνειδητές η ασυνείδητες, λογικές η διαισθητικές, για να καλλωπιστεί και να μορφοποιηθεί ζωγραφικά. Είναι ο χώρος που η ψυχή καταθέτει χαρές και λύπες, καημούς και μεράκια. Είναι πεδίο ελεύθερης και αυθόρμητης κίνησης χωρίς δισταγμούς και δεσμεύσεις. Αυτή επαναφέρει αναμνήσεις, κινητοποιεί μνήμες και γίνεται χώρος προσευχής και άσκησης.
Εδώ οι παραλληλισμοί χαροποιούν, το φως και η χαρά νηστευτικά λαμπρύνονται. Ο κόπος και η άσκηση χαροποιά απαλύνονται. Οι αντιθέσεις και οι αντιπαλότητες συνταιριάζονται. Ο ηρωισμός και η αυτοθυσία προδίδονται. Ο χρόνος αυξομειώνεται. Τα λάθη επουλώνονται αγωνιστικά. Οι αποστάσεις σμικρύνονται και η ελπίδα ζωντανεύει.
Εικονογραφικό Συναξάρι – Λεύκωμα, Από τον Γιάννη Μενεσίδη.
Ερμηνεύοντας την εικόνα
Δοκίμια για την θεολογία της εικόνας.
Μέσα από τα θέματα: “εικόνα και προσευχή”, “ο όρος εκκλησιαστική ζωγραφική”, “η σημασία και το περιεχόμενο της εικόνας”, “η θεολογία και η αισθητική της εικόνας”, “η κρητική σχολή – μία ιστορικοθεολογική προσέγγιση”, “ο τρόπος που μας αποκαλύπτεται το πρόσωπο ενός αγίου” και “η θεολογία της εικόνας του Νυμφίου”, ο συγγραφέας, ως μελετητής (θεολόγος-θεωρητικός της βυζαντινής τέχνης) και συντηρητής των εικόνων, καταθέτει εδώ την προσωπική του σχέση με τις εικόνες και την τέχνη τους, συνοψίζοντας μέσα στα επτά αυτά δοκίμια την εικονολογική του σκέψη.
Κατά την διάρκεια πολλών χρόνων προσπάθησε να υπογραμμίσει τον εκκλησιαστικό και ευχαριστιακό χαρακτήρα της ορθόδοξης εικόνας. Η εικόνα, όπως την διδάχθηκε και την διακονεί για περίπου τριάντα χρόνια μέχρι σήμερα, αποτελεί για εκείνον πρώτα ένα σημείο “προσωπικής συνάντησης” μέσα στον χώρο της ορθόδοξης πίστης και δευτερευόντως ένα αντικείμενο μελέτης και διακονίας. Κοινή συνισταμένη που διατρέχει και ενώνει εσωτερικά όλα τα κείμενα της παρούσας έκδοσης, είναι η αναζήτηση του νοήματος της ιερής μας τέχνης, αλλά και της θέσης της μέσα στη ζωή όχι μόνο του πιστού, αλλά και του σημερινού φιλότεχνου Έλληνα.
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σελίδες: 184
Α΄ έκδοση: 2015
Η ωραιότης ως λειτουργία
Η σύνθεση στην Βυζαντινή Ζωγραφική
Ένας διάλογος με τον PAUL KLEE
Το 1924 ο Π. Κλέε έγραψε μια σειρά σημειώσεων για μια διάλεξη στα εγκαίνια έκθεσής του στην Ιένα της Γερμανίας. Οι σημειώσεις αυτές στην συνέχεια έγιναν βιβλίο, το οποίο κυκλοφορήθηκε με τον τίτλο: Για την μοντέρνα τέχνη, και αποτέλεσαν ένα από τα σημαντικότερα κείμενα που γράφτηκε από ενεργούς καλλιτέχνες του μοντερνισμού. Παρά το γεγονός πως οι σημειώσεις αυτές έχουν αποσπασματικό, πολλές φορές αόριστο χαρακτήρα, συνεχίζουν ακόμα και σήμερα να αποτελούν πολύ σπουδαίο και πολύτιμο υλικό για όποιον εικαστικό καλλιτέχνη, ιστορικό τέχνης και γενικότερα άνθρωπο της τέχνης θα ήθελε να κατανοήσει πώς αντιλαμβάνεται ένας καλλιτέχνης το ύφος και τον χαρακτήρα της δημιουργίας και του έργου τέχνης γενικότερα.
Στο ανά χείρας σας πόνημα καταγράφεται ο διάλογός μου με το κείμενο αυτό. Είναι στην πραγματικότητα ανάπτυγμα των σημειώσεων που κράτησα επάνω στις σελίδες του Κλέε καθώς το διάβαζα ξανά και ξανά μέσα στα χρόνια. Σημειώσεις που αργότερα εμπλουτίστηκαν από άλλες σημειώσεις που αφορούσαν το πώς της σύνθεσης στην «βυζαντινή» εικαστική παράδοση και οι οποίες ήταν με κάποιο τρόπο έμμεση απάντηση σε κάποια από τα ερωτήματα του Κλέε, προερχόμενη όμως από ένα άλλο κόσμο, αυτόν της «βυζαντινής» λεγόμενης ζωγραφικής, την οποία ο Κλέε, όπως και γενικότερα ο κόσμος της δυτικής τέχνης, δυστυχώς δεν εγνώριζε ικανοποιητικά ούτε ως μορφή ούτε ως λόγο.
Θεοφάνης ο Κρης στον Άγιο Νικόλαο Αναπαυσά Μετεώρων
Ένα ευλαβικό φωτογραφικό οδοιπορικό στις τοιχογραφίες του κορυφαίου Αγιογράφου της μεταβυζαντινής περιόδου Θεοφάνους του Κρητός, στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά, στους ιερούς βράχους των Μετεώρων.
Theophan the Cretan seems to be the fist accomplished icon-painter to continue the tradition of old iconographers. His finished work whether in the Monastery of St Nickolas Anapausas in Meteora or in the Monastery of Stavronikita on Mount Athos, established him as the father and teacher for the future servants of church art.
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σελίδες: 164
Α΄ έκδοση: 06/2010
Οδηγός Αγιογραφίας
Θεωρία και τεχνική της φορητής εικόνας
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σελίδες:96
Έτος Α’ Έκδοσης: 2006
Οι άγγελοι μας χαιρετούν – Ημερολόγιο 2021
Από τις εκδόσεις Ακρίτα κυκλοφορεί το επιτοίχιο Ημερολόγιο της Ενορίας του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά στην Πλάκα για το 2021.
«Οι Άγγελοι μας χαιρετούν» με 13 αδημοσίευτα έργα του Αγιογράφου και Θεολόγου, π. Σταμάτη Σκλήρη.
Ταυτότητα
ΣΧΗΜΑ 19εκ Χ 19εκ (κλειστό)
Χαρτί εξωφύλλου: velvet 300gr
Χαρτί εσωτερικού: velvet 135gr
Πλαστικοποίηση γυαλιστερή στο εξώφυλλο
Οι Κέλτες Άγιοι στο παρεκκλήσι της Οσίας Ξένης
Οι Κέλτες Άγιοι στο παρεκκλήσι της Οσίας Ξένης, Ιερό Μετόχιον Αγίου Νικολάου Σύρου
Άγιοι της μίας αδιαίρετης Εκκλησίας του Χριστού, από τον 1ο κιόλας μ.Χ. αιώνα, με λαμπρά συναξάρια, με ιδιαίτερη αγάπη στη φύση, στα ζώα και στα πουλιά, κυνηγημένοι τόσο από τους ειδωλολάτρες του Νότου όσο και του Βορρά, οι Κέλτες Άγιοι φανερώνουν την οικουμενικότητα και την ενότητα της Εκκλησίας μας και έρχονται να βρουν “το σπίτι” τους, να ζήσουν ανάμεσά μας, πραγματοποιώντας την προτροπή του Αγίου Αρσενίου, που έγινε και του Αγίου Πορφυρίου: “Όταν οι Έλληνες ανακαλύψουν τους Κέλτες Αγίους οι Αγγλικανοί θα γίνουν Ορθόδοξοι.”
Η αγιογράφηση του Ιερού Παρεκκλησίου των Κελτών Αγίων είναι έργο της Αδελφότητας του Ιερού Ησυχαστηρίου Παναγίας των Βρυούλων, στο Μήλεσι Ωρωπού, με ηγουμένη την Γερόντισσα Φιλοθέη Μοναχή.
Οσιότης Ιστορουμένη
Με την πρώτη από τις δύο λέξεις που συνθέτουν το λιτό τίτλο, Οσιότης, δηλώνεται εκείνη η εκδοχή της αγιότητας που απασχολεί το παρόν βιβλίο, ενώ η δεύτερη λέξη του τίτλου, Ιστορουμένη, αποτελεί παθητική μετοχή του ρήματος ιστορώ, το οποίο έχει διπλή σημασία: αφηγούμαι, εξιστορώ, αλλά και ζωγραφίζω, θέματα από τη ζωή και την παράδοση Εκκλησίας. Έτσι, εάν αναλογιστεί κανείς ότι η εκκλησιαστική εικονογραφία χαρακτηρίζεται μόνιμα από μία – άλλοτε φτωχότερη και άλλοτε πλουσιότερη – αφηγηματικότητα, τότε δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί ότι το αντικείμενο της παρούσας μελέτης δεν είναι άλλο από τον τρόπο με τον οποίον η οσιακή αγιότητα εξιστορείται, μέσα από την τέχνη της εικονογραφίας. Ο υπότιτλος του βιβλίου, από τα συναξάρια στις εικόνες, προδηλώνει τη μεθοδολογία με την οποία αναπτύσσεται η μελέτη. Ειδικότερα, εξετάζονται δώδεκα διαφορετικές περιπτώσεις οσίων. Για κάθε όσιο, αρχικά επιχειρείται μία λεκτική αφήγηση της ζωής του, θεμελιωμένη στα διάφορα συναξάρια, ενώ στη συνέχεια πραγματοποιείται μία εικαστική αφήγηση της ζωής του, μέσα από συγκεκριμένες εικόνες. Ο σχολιασμός που έπεται και τα σχετικά συμπεράσματα καθιστούν χειροπιαστό στον αναγνώστη και θεατή – των κειμένων και των εικόνων αντίστοιχα – αυτό για το οποίο πασχίζει η μελέτη: τον τρόπο με τον οποίον η οσιότητα ιστορείται.
Τι ξέρεις εσύ για τις εικόνες;
Αισθητική – ιστορική – θεολογική προσέγγιση υπό την μορφή ερωταποκρίσεων.
Είπαν ότι «η ορθόδοξη εικονογραφία είναι ένας μυστικός θεολογικός τρόπος προσεγγίσεως της αλήθειας της Εκκλησίας, ένας αυθεντικός εικονισμός του θαύματος που εξακολουθεί να παραμένει μυστήριο· της κενώσεως του Θεού και της θεώσεως του ανθρώπου». Οι πιο πολλοί άνθρωποι όμως, όταν ατενίζουν τις ορθόδοξες εικόνες που είναι ιστορημένες με τη Βυζαντινή τεχνοτροπία, δεν καταλαβαίνουν τα μηνύματά τους και αισθάνονται κατά κάποιο τρόπο αποκομμένοι απ’ αυτές. Έχουν δε αυτά τα βιώματα διότι δεν γνωρίζουν τη “σημαντική” τους, την ιστορία τους, τη θεία τέχνη τους. Δεν έχουν μάθει, θα λέγαμε, να τις “διαβάζουν”, αφού για να αναγνώσεις μια εικόνα πρέπει να γνωρίζεις μια ιδιαίτερη γλώσσα, την εικονολογική γλώσσα. Πρόκειται για ένα “γλωσσικό κώδικα” ιδιότυπο, που για να τον αποκωδικοποιήσεις, χρειάζεται να μάθεις τα σύμβολά του, τα μυστικά κλειδιά του. Για να αναγνώσεις την εικαστική γλώσσα της εικόνας χρειάζεται να ξέρεις τι σημαίνουν τα χρώματα, και τα σχήματά της. Τί σημαίνουν οι αλλοιώσεις και οι αισθητικές υπερβολές της, η “παράλογη” προοπτική της, ο κεντρομόλος φωτισμός της. Πρέπει δηλαδή να μάθεις να “διαβάζεις” την παράδοξή της γλώσσα που είναι θεολογική γλώσσα και εφάμιλλη με την αγία Γραφή. Γιατί η εικονουργία είναι θεολογία, αφού εικονουργώ σημαίνει θεολογώ δια ποικίλων χρωμάτων τα άρρητα μυστήρια της θείας Οικονομίας”.
Οι εικόνες λοιπόν ομιλούν μια γλώσσα “καινή”, την τελειότερη γλώσσα, που είναι η γλώσσα των Ευαγγελίων και της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας.
Αυτή τη γλώσσα είναι ανάγκη να τη μάθουμε όλοι, για να μπορούμε να εισέλθουμε στην εξωκοσμική περιοχή του Πνεύματος, στο χώρο της Αγιότητας, της Υπερλάμπουσας Δόξας, στο μεταμορφωμένο κόσμο του Θεού που μας οδηγεί η εικόνα. Και με τη Χάρη και τη συνέργεια του Θεού να γίνουμε “θεομύητοι”, να διαβούμε, να περάσουμε προς το αόρατο πρωτότυπο, μεταμορφωμένοι πλέον και εμείς, ενδεδειμένοι την αγιότητα, “πάσχοντες τα θεία”.
Σειρά: “Δομικά της πίστης”
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σελίδες: 208
Β΄ έκδοση: 2006
Το πρόσωπο του Φωτός
Εικόνες του Χριστού από τον Άγιο Σωφρόνιο
Ο Θεός γίνεται ψηλαφητός μέσα από την εικόνα.
Στο βιβλίο αυτό ο αναγνώστης προσκαλείται σε μια περιήγηση στον πολυχρόνιο αγώνα του Οσίου Σωφρονίου του Αθωνίτου να αποτυπώσει εικονογραφικά το Πρόσωπο του Κυρίου και Δημιουργού μας Ιησού Χριστού.
Σκοπός του παρόντος βιβλίου είναι να παρουσιάσει τις εικόνες που φιλοτεχνήθηκαν από τον άγιο Σωφρόνιο κατά την προσπάθειά του να απεικονίσει το Πρόσωπο του Χριστού. Είχα την ελπίδα πως θα μπορούσα να αφήσω τις εικόνες και τις τοιχογραφίες να μιλήσουν από μόνες τους. Ωστόσο, επειδή ο νους του σύγχρονου ανθρώπου έχει συνηθίσει να εκτίθεται στην ατελείωτη εναλλαγή εικόνων και πληροφοριών, παρέθεσα μικρά αποσπάσματα από τα γραπτά του αγίου Σωφρονίου, προκειμένου να ενθαρρύνω τον αναγνώστη να σταθεί και να βιώσει βαθύτερα την Παρουσία που συνοδεύει τις εικόνες αυτές. Στο παρόν βιβλίο η μόνη εικόνα που δεν ανήκει στα έργα του αγίου Σωφρονίου είναι η Σινδόνη του Τορίνο, που υπήρξε συνεχής πηγή έμπνευσης για αυτόν και η οποία, σύμφωνα με τον Άγιο, ήταν έργο του ίδιου του Θεού.
Οι εικόνες παρατίθενται στη χρονολογική σειρά, κατά την οποία δημιουργήθηκαν. Οι παραπομπές των κειμένων και των εικόνων έχουν προστεθεί στο τέλος του βιβλίου. Για οποιαδήποτε λάθη ή παραλείψεις η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική μου. (Μοναχή Γαβριηλία – Εισαγωγή)