Ο Άγιος Φωκάς ο Σινωπεύς

Ο άγιος Φωκάς στις μέρες μας είναι ελάχιστα γνωστός. Στον ελλαδικό χώρο εκκλησάκια ή τοπωνύμια που μαρτυρούν την προηγούμενη παρουσία κτισμάτων αφιερωμένων στον άγιο. Εντοπίζονται κυρίως σε ακρωτήρια (σε Σύρο, Πάρο και δυτικά των Βατερών Λέσβου). Παραλίες (σε Κρήτη, Ικαρία, Κω, Σκύρο και Τήνο) και νησίδες (Αστυπάλαια, Μονεμβασιά και Σκύρο). Οι τοποθεσίες αυτές αποτελούν τα ελάχιστα διασωθέντα κατάλοιπα από το πλήθος των παραθαλάσσιων εκκλησιών και μονών, όπου προσέτρεχαν οι ναυτικοί του απώτερου παρελθόντος. Επικαλούνταν τον Άγιο όταν οι θάλασσες ήταν φουρτουνιασμένες. Και τον ευχαριστούσαν για την ασφάλεια που τους παρείχε όταν η θάλασσα ήταν γαλήνια. Κατά την πρώτη χιλιετία της χριστιανοσύνης έχαιρε μεγάλης τιμής από τους πιστούς και ήταν γνωστός σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο. Μέχρι τουλάχιστον την πρώιμη βυζαντινή περίοδο προστάτης των Βυζαντινών ναυτικών ήταν ο άγιος Φωκάς. Από τον 7ο όμως αιώνα και μετά ο άγιος Νικόλαος άρχισε να τον αντικαθιστά ως προστάτη των ναυτικών στη συνείδηση των χριστιανών.
Στο πρώτο μισό της δεύτερης χιλιετίας στον Πόντο και την αυτοκρατορία των Μεγάλων Κομνηνών η τιμή του αγίου Φωκά γνώρισε μία αναβίωση. Σημαντικά κάστρα που αποτελούσαν πυλώνες της κεντρικής εξουσίας της αυτοκρατορίας, αλλά και της άμυνας της απέναντι στις τουρκομανικές εισβολές, ήταν χτισμένα στο όνομά του. Ο άγιος Φωκάς θεωρήθηκε μετά τον άγιο Ευγένιο ο δεύτερος προστάτης της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας. Η κατάλυση της αυτοκρατορίας των Κομνηνών καθώς και η τουρκοκρατία που ακολούθησε περιόρισε τη φήμη του αγίου. Καθώς ο χριστιανισμός έπαψε να είναι προστατευόμενη θρησκεία και πολλές μονές και εκκλησίες καταστράφηκαν ή μετατράπηκαν σε τζαμιά.