Αγαπώμαι, άρα σκέφτομαι
Κεφάλαια θεολογικής επιστημολογίας και οντολογίας
Πώς γνωρίζει ο πεπερασμένος άνθρωπος τον άπειρο Θεό; Η Ενσάρκωση του Θεού αλλάζει με ρηξικέλευθο τρόπο την προοπτική: «γνόντες Θεόν, μᾶλλον δὲ γνωσθέντες ὑπὸ τοῦ Θεοῦ» (Γαλ. 4,9): Γνωρίζουμε μεθεκτικά τον Θεό, αφού πρώτα μας έχει γνωρίσει Αυτός με την αγάπη Του, την ίδια αγάπη με την οποία μας έφερε από το μηδέν στο είναι. Αφού την προτεραιότητα έχει η αγάπη του Άλλου, το θεολογικό κόγκιτο είναι ένα «αγαπώμαι, άρα σκέφτομαι»: Η εμπιστοσύνη που προκαλεί η αγάπη δίνει τον χώρο για σκέψη χωρίς αυτο-πεποίθηση, αλλά με την ετερο-αυτο-πεποίθηση του Αποκαλυπτομένου που μας συναντά.
Στην αρχέγονη Εκκλησία μια αρχική «αντιφιλοσοφία» για τη «μωρία της σοφίας του κόσμου τούτου» (Α΄ Κορ. 1,20) δίνει τη θέση της στη σύνθεση της ελληνικής μεθεκτικής γνωσιολογίας με την αποκάλυψη ότι ο Λόγος είναι ο Χριστός. Στην Ανατολή, η Νηπτική γνωσιολογία τονίζει την κάθαρση και τον νου ως ένα απλό όμμα που διαυγάζεται από τους πολλούς λόγους ως αλήθειες που τον φωτίζουν στον εσχατολογικό ορίζοντα του Ενός Λόγου. Στη Δύση αναπτύσσεται μια κατακτητική γνωσιολογία της συνείδησης που διχάζει τον κόσμο σε συνειδητό/φαινόμενο και σε απρόσιτο Πράγμα (Καντ), ασυνείδητο (Φρόυντ), Πραγματικό (Λακάν).
Στον 20ο αιώνα, η έννοια της ελευθερίας είναι πολύ διαφορετική. Στη Δύση ο Χάιντεγκερ καταγγέλλει την «οντοθεολογία». Ο Καρλ Μπαρτ προβάλλει μια ριζική Θεολογία της Αποκάλυψης, ενώ ο Πάουλ Τίλιχ τη μέθοδο του συσχετισμού. Οι Ορθόδοξοι δεν αργούν να απαντήσουν με τις δικές τους επιστημολογικές μεθόδους: Ο Βλάντιμιρ Λόσκι με τον αποφατισμό ως απομάθηση και απο-εννοιοποίηση. Ο π. Γεώργιος Φλορόφκσι με την ενδεχομενική Ιστορία ως πεδίο γνώσης. Ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης (Ζηζιούλας) με την εσχατολογική ερμηνευτική όπου όλα ερμηνεύονται από το μέλλον προς το παρελθόν. Ο Χρήστος Γιανναράς με την παραδοξολογική σύνθεση Φαινομενολογίας και Μεταφυσικής. Στον χώρο των Βαλκανίων, θεολόγοι, όπως ο π. Δημήτριος Στανιλοάε, ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς και ο Αθανάσιος Γιέφτιτς προβαίνουν στις δικές τους ισορροπημένες συνθέσεις. Ενώ από τη Δύση μας έρχονται με φιλική διάθεση πρωτοπόρες επιστημολογίες, όπως η Φαινομενολογία του Ζαν-Λυκ Μαριόν, η Αφηγηματική Θεολογία, η πιθανοκρατική Φυσική Θεολογία του Ρίτσαρντ Σουίνμπερν και η επιστημολογία της μεθέξεως του Τζον Μίλμπανκ. Πολλοί δρόμοι για τον Ένα Λόγο καθ’ οδόν για τη συνάντησή Του.
Άγγιγμα στον κόσμο του αυτισμού
Αυτισμός… Μία αναμέτρηση σώματος και ψυχής, μία πάλη συνεχής και αμείλικτη, ένας αγώνας ολόψυχος. Η Βλασία Μιχαηλίδου-Τριπολιτάκη μέσα από το βιβλίο της άγγιξε την ψυχή κάθε ανθρώπου που εργάζεται καθημερινά με άτομα στο φάσμα του αυτισμού.
Η προσέγγιση περιγράφει πολυδιάστατα το ζήτημα από την πλευρά του ίδιου του ατόμου με αυτισμό, της οικογένειας, της εκπαίδευσης και της κοινωνίας. Μέσα από την ιστορία του Γιάννη, του ήρωά μας, ξετυλίγεται το φάσμα του αυτισμού σαν παζλ, με τα κομμάτια να απλώνονται μπροστά μας.
Η Βασιλική, η ακούραστη μητέρα, δείχνει με τη στάση της πώς είναι να παλεύεις καθημερινά με ένα αόρατο θηρίο, που σου αναιρεί τα αναμενόμενα της μητρότητας, που σε φέρνει στα όριά σου, που σε βάζει σε ένα διαρκές παιγνίδι αναζήτησης γνώσης. Η ηρωίδα μας επέλεξε την παρατήρηση, την προσαρμογή και την ακούραστη φροντίδα. Πιστή στον Θεό και στο καθήκον της κατέκτησε πολλά. Η συγγραφέας, χρησιμοποιώντας ως όχημα το ημερολόγιο αυτής της μητέρας, ενός μικρού παιδιού με αυτισμό, μιας μικρής αδερφής και μιας δασκάλας-σύμβολο, αποδεικνύει ότι η διαχείριση του αυτισμού είναι νίκη. Είναι η νίκη της ζωής, είναι θεία νίκη, νίκη της γονεϊκής αγάπης και αφοσίωσης, νίκη κατά της αμάθειας, νίκη κατά του ρατσισμού.
Αγία Οικογένεια Ρομάνοφ
Μάρτυρες για την αγάπη του Χριστού
Πάνω από όλα, η αυτοκρατορική οικογένεια ήταν μία πολύ ευλαβής ορθόδοξη οικογένεια, με μεγάλη πίστη και αγάπη στον Θεό. Πίστευαν ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι απέναντι στον Θεό και γι΄ αυτό δεν έπρεπε να νοιώθουν υπερηφάνεια για την θέση τους. Ο άγιος Νικόλαος συνήθιζε να λέει: “Όσο πιο υψηλή είναι η θέση ενός ανθρώπου, τόσο πιο πολύ πρέπει να βοηθά τους άλλους. Έτσι θέλω να είναι και τα παιδιά μου”.
Αγία Υπομονή
Η Αγία Υπομονή γεννήθηκε το 1372. Ήταν θυγατέρα του Σέρβου ηγεμόνος Κωνσταντίνου Δραγάση.
Η μνήμη της εορτάζει κάθε έτος στις 13 Μαρτίου.
Σειρά: Μικρά και Ορθόδοξα 90
Άγιοι από όλο τον κόσμο
Μια άλλη διάσταση της Πεντηκοστής: η οικουμενικότητα του ιερού Ευαγγελίου.
Άνθρωποι από διαφορετικά έθνη, Σέρβοι, Ρώσοι, Γεωργιανοί, Άγγλοι, Γάλλοι, Ισπανοί, Σύροι, Ιρανοί… άκουσαν τον λόγο του Θεού είτε από τα παιδικά τους χρόνια, είτε αργότερα, σε μια κρίσιμη καμπή της ζωής τους και τον έθεσαν λυχνάρι καθοδηγητικό στη ζωή τους. Πήραν στα σοβαρά το ζήτημα της σωτηρίας τους, αγάπησαν τον Κύριο με όλη την ύπαρξή τους.
Ένα ξεχωριστό αγιολόγιο, μια παναρμόνια δοξολογητική μελωδία από πολυεθνική χορωδία, από ανθρώπους πολλών εθνών, διαφορετικών ηπείρων και γλωσσών, που αναπέμπεται προς τον Δημιουργό.
Άγιοι Βασιλομάρτυρες Ρομανόφ
Όσα δεν μπόρεσε να κρύψει η σιωπή.
ΝΕΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ.
Η δεύτερη, εμπλουτισμένη έκδοση του έργου της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Μέσα Ποταμού κυκλοφορεί ταυτόχρονα σε χαρτόδετη και πανόδετη εκδοχή. Το 2018 συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από το μαρτύριο των αγίων και αυτή είναι η πλέον ολοκληρωμένη πνευματική βιογραφία των αγίων σε διεθνές επίπεδο. Κυκλοφορεί παράλληλα στην αγγλική γλώσσα. Το έργο συνοδεύεται από οπτικό ψηφιακό δίσκο με πλούσιο υλικό και προλογίζεται από τον Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Ορους Αρχιμανδρίτη Εφραίμ. Η δεύτερη έκδοση περιλαμβάνει επί πλέον υλικό 120 σελίδων από ημερολόγια, επιστολές και άλλα ντοκουμέντα, 8 επί πλέον σελίδες με έξοχα επιχρωματισμένες φωτογραφίες και πλήρες παράρτημα με όλες τις βιβλιογραφικές παραπομπές και σημαντικές υποσημειώσεις. Η πρώτη έκδοση του έργου έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής από το αναγνωστικό κοινό και εξαντλήθηκε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα. Χαρακτηρίστηκε δε ως «έκδοση της χρονιάς» από έγκριτους δημοσιογράφους και κριτικούς. Λίγα λόγια για το έργο Η έκδοση «Άγιοι Βασιλομάρτυρες Ρομάνοφ – Όσα δεν μπόρεσε να κρύψη η σιωπή» ήρθε να ρίξει άπλετο φως στην άγνωστη, στους πολλούς, ζωή της πολυσυζητημένης οικογενείας των Ρομάνοφ η οποία κυβέρνησε τη Ρωσσία επί τριακόσια συνεχή έτη από το 1613 ως το 1917. Για την συγγραφή του έργου, η Iερά Μονή Μέσα Ποταμού συνεργάστηκε με τους πιο αξιόλογους ιστορικούς ερευνητές και συγγραφείς, ειδικούς στο θέμα των Ρομάνοφ, από όλο τον κόσμο. Το βιβλίο είναι γραμμένο με σύγχρονο τρόπο γραφής και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων:αποσπάσματα από τα προσωπικά ημερολόγια των ίδιων των Ρομάνοφ αλλά και άλλων ιστορικών προσώπων της εποχής, αποκαλυπτικές επιστολές, καταθέσεις μαρτύρων αλλά και των ίδιων των ανθρώπων που εκτέλεσαν τους μάρτυρες.
Προλογίζει: ο Αρχιμανδρίτης Εφραίμ, καθηγουμένος της Ιεράς Μονής Βατοπαιδίου Αγίου Όρους.
Περιέχει ψηφιακό δίσκο (DVD)
Άγιοι που έζησαν στον 20ο αιώνα
Άγιοι που έζησαν στον 20ό αιώνα. Εις το “καθ΄ ομοίωσιν” επανήχθησαν – Α΄ τόμος
Ένα βιβλίο για ανθρώπους που έζησαν ανάμεσά μας, αλλά δεν προσδέθηκαν στον κοινωνικό τους περίγυρο και τις αξίες της εποχής, προτίμησαν να κοιτάξουν ψηλά και να αναζητήσουν το «καθ᾿ ομοίωσιν». Αυτοί είναι οι Άγιοι του 20ού αιώνα.
Περιέχει εισαγωγική συνέντευξη με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαο.
Εξώφυλλο δια χειρός Βλάσση Τσοτσώνη
Άγιοι της Αμερικής
Η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Μέσα Ποταμού και οι εκδόσεις Άθως παρουσιάζουν την νέα έκδοση “Άγιοι της Αμερικής”. Η αχανής ήπειρος της Αμερικής έχει συνδεθεί με την οικονομική, τεχνολογική και πολιτιστική πρόοδο των τελευταίων αιώνων. Ωστόσο εκείνο που ίσως να μην είναι ευρέως γνωστό είναι οι θαυμαστοί καρποί που απέφερε η Ορθόδοξη Εκκλησία, με την παρουσία της εκεί στον Νέο Κόσμο. Ιδιαίτερα στη διάρκεια του εικοστού αιώνος, μία χορεία θαυμαστών εργατών του θείου αμπελώνος της Αγίας μας Εκκλησίας έσπειρε στην γη της Αμερικής τον σπόρο του Χριστού, ο οποίος αυξήθηκε εκατονταπλασίως. Οι νέοι αυτοί απόστολοι του Χριστού αγιάστηκαν οι ίδιοι και μετάγγισαν την αγιαστική χάρη του Θεού στον Νέο Κόσμο.
Στο πρώτο μέρος δίνεται το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έδρασαν οι βιογραφούμενοι άγιοι.
Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται οι βίοι των αγίων. Ο κάθε βίος είναι εμπλουτισμένος με ένα χαρακτηριστικό γεγονός από τη ζωή του αγίου, κάποιους λόγους του και ένα ποίημα το οποίο τον εξυμνεί.
Το τρίτο μέρος εστιάζει σε δύο πρόσωπα: Στον πρώτο Έλληνα άγιο της Αμερικής, τον π. Θεόκλητο Τριανταφυλλίδη και στον θεμελιωτή του μοναχισμού στην Αμερική όσιο Γέροντα Εφραίμ της Αριζόνας.
Τέλος το τέταρτο μέρος είναι ένα ένθετο από επιχρωματισμένες φωτογραφίες των βιογραφουμένων αγίων.
Άγιοι… δίπλα μας
Συναξάρια καθημερινών ανθρώπων
Τούτο το βιβλίο περιέχει ιστορίες απλών καθημερινών ανθρώπων που πασχίζουν να προσφέρουν εξαγιασμένο τον εαυτό τους στον Θεό. Αλλάζουν αυτοί και μαζί τους αλλάζουν και πολλοί άλλοι – όσοι έχουν ειλικρινή προαίρεση – αφού το παράδειγμα του καθενός μας επηρεάζει σε επάλληλους κύκλους πολλούς ανθρώπους, με πρώτους την οικογένειά μας, φίλους και γνωστούς. Κοινό χαρακτηριστικό τους πως κάποια στιγμή της ζωής τους η οδύνη ταρακούνησε συθέμελα την ύπαρξή τους, αναγνώρισαν αστοχίες, ματαιότητες κι υπερβολές και αποζήτησαν να ξεδιψάσουν με το «ὕδωρ τὸ ἁλλόμενον εἰς ζωὴν αἰώνιον».
Όλα τα αφηγήματα βασίζονται σε πραγματικές ιστορίες που ακούσαμε στην εξομολόγηση. Βέβαια αλλάξαμε ονόματα και λεπτομέρειες. Είναι ιστορίες αγίων της διπλανής πόρτας που είναι άγνωστοι στους πολλούς αλλά εξαγιασμένοι στα μάτια του Θεού.
Ευχή μας να συνεχίσουν έτσι, μέχρι το τέλος, καθώς δυστυχώς ξέρουμε πολλούς που βίωσαν την αγάπη Του κι ύστερα παρασύρθηκαν, ξεχάστηκαν και αφέθηκαν.
Ίσως κάποιος άμοιρος μετανοίας να τις διαβάσει και να νομίσει πως πρόκειται για ηθικοπλαστικά διηγήματα για αφελείς, όμως είναι ιστορίες που συνέβησαν, συμβαίνουν και θα συμβαίνουν όσο οι άνθρωποι αγωνίζονται να κάνουν πράξη εκείνο «οὗ ἐστὶ χρεία», όπως μας παρήγγειλε ο Χριστός.
Ένα μικρό συναξάρι αγιότητας εκείνων που αποτελούν
τον πραγματικό λαό του Θεού, το σώμα του Χριστού,
τα κλήματα της Αμπέλου μέσα σε έναν κόσμο
που ξεχνά πως πλάστηκε για να αγαπά και να απολαμβάνει
τα δώρα του Θεού δοξολογώντας σαν τους αγγέλους.
Αγιολόγιον-Ημερολόγιον 2022 (Ημερήσιο-Βίοι Αγίων)
Το επιτραπέζιο ημερολόγιο του 2022 είναι συνοπτικό συναξάρι. Στην εισαγωγή περιέχονται κείμενα για την αγιότητα και τις σχέσεις μας με τους Αγίους.
Περιέχει πλήρες εορτολόγιο, βίους και εικόνες αγίων για κάθε ημέρα, νηστείες και αγιογραφικά αναγνώσματα.
Αγιορείτικες Κουβέντες
Μικρά μυστικά για μια όμορφη καθημερινή ζωή
Το Περιβόλι της Παναγίας ως ο τόπος και ο χρόνος της αιωνιότητας αποτελούσε και πάντα θα αποτελεί μία αέναη πηγή εμπνεύσεως για κληρικούς, θεολόγους, λειτουργιολόγους, ιεροψάλτες, αγιογράφους, φιλολόγους, αρχιτέκτονες, ποιητές, συγγραφείς, στοχαστές, ιστορικούς, κοινωνιολόγους, μουσικούς, ζωγράφους, λαογράφους και άλλους πολλούς. Ό,τι όμως και να γράψεις, ό,τι και να περιγράψεις για το Άγιον Όρος, πάντοτε θα είναι ένας και μόνο κόκκος άμμου από μία απέραντη αμμουδιά, που το ζεσταίνει η φιλόστοργη αγάπη της Θεοτόκου. Και τούτο διότι τ΄ Άγιον Όρος είναι ουσιαστικά αυτό, που δεν φαίνεται, αφού πολιτεύεται στο αόρατο μέρος της πλάσης. Συνεπώς για να το κατανοήσεις θα χρειασθείς κιάλια πνευματικά, που όμως δεν τα πωλεί ο τυφλός κι εφήμερος τούτος κόσμος. Σ΄ αυτό το βιβλίο, λοιπόν, παρουσιάζουμε με λίγα λόγια κι απλά, ως ένα λυχναράκι με ιλαρό φως στα ερεβώδη σκοτάδια της εποχής μας, διάφορες συμβουλές και αποφθέγματα, καρποί εμπειριών και θεϊκών βιωμάτων συγχρόνων Αθωνιτών Πατέρων, που κατά καιρούς ως προσκυνητές στης Παναγιάς το περιβόλι ακούσαμε και τα καταγράψαμε. Είναι ένα μικρό, σύγχρονο Γεροντικό, που στόχο έχει να κεντρίσει στην ψυχή την καλή ανησυχία και τη δίψα για το αιώνιο και το αληθινό. Μια χούφτα λιβάνι, που ξεκλέψαμε από το ερμάρι του ιερού ένα δειλινό, σαν αποσπέριζαν οι Πατέρες στο τερπνό εκκλησάκι του Χριστού μας, εκεί, στης Παναγιάς τον θρόνο τον Αθωνικό.
Άγιος Αλέξανδρος του Μονάχου
Ο νεομάρτυρας που αντιστάθηκε στον ναζισμό
Η ζωή του Αλεξάνδρου Σμορέλ ήταν σύντομη, αλλά πέρασε σαν αστραπή από την καθαρότητα της καρδιάς ως τη συνάντηση με τον Χριστό, ο Οποίος τον έβαλε μέσα στην ομάδα των αγίων μαρτύρων Του. Η ιστορία της ζωής του αγίου θα μπορούσε να γίνει ο οδηγός της δικής μας ζωής…
Εικονογράφηση: Σπύρος Γούσης
Σειρά: Οι ασυρματιστές του Θεού Νο 7
Άγιος Επιφάνιος Κύπρου
Ο Άγιος Επιφάνιος Κύπρου είναι ένας άγιος σύγχρονος του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Ένας από τους σημαντικότερους πατέρες της Εκκλησίας. Ακόμη ένας λαμπρός αστέρας της Αγιοτόκου Μεγαλονήσου Κύπρου.
Εορτάζει στις 12 Μαΐου εκάστου έτους.
Σειρά: Μικρά και Ορθόδοξα 93
Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής Βίος – Διδασκαλία
Ο Γέροντάς μας έλεγε ότι σε όποιον προσεύχεται αληθινά αποκαλύπτεται η αίσθηση της αγάπης προς τον πλησίον και πιο συγκεκριμένα, “όταν η Χάρις ενεργήσει στην ψυχή του ευχόμενου, τότε τον πλημμυρίζει η αγάπη του Θεού, ώστε να μην μπορεί άλλο να αντέξει αυτό που αισθάνεται. Στην συνέχεια, στρέφεται η αγάπη αυτή προς τον κόσμο και τον άνθρωπο, τον οποίο αγαπά τόσο, ώστε θέλει να πάρει επάνω του όλο τον ανθρώπινο πόνο και την δυστυχία για να απαλλαγούν οι άλλοι. Συμπάσχει με κάθε θλίψη και δυσκολία, ακόμα και γι΄ αυτά τα άλογα ζώα, ώστε να κλαίει, όταν σκεφθεί οτί πάσχουν! Αυτά είναι χαρακτηριστικά της αγάπης, που τα προκαλεί και τα δραστηριοποιεί η προσευχή. Γι’ αυτό και όσοι πρόκοψαν στην προσευχή δεν παύουν να εύχονται υπέρ του κόσμόυ. Σε αυτούς ανήκει ακόμα και η παράταση της ζωής του – όσο και αν αυτό φαίνεται παράδοξο και τολμηρό – και να ξέρετε ότι, αν αυτοί εκλείψουν, τότε θα έρθει το τέλος αυτού του κόσμου”.
Ψυχοφελή Βατοπαιδινά – 1
Άγιος Λογγίνος, ο Αυτόπτης και Μάρτυρας
Ο βίος και το βίωμα του Εκατόνταρχου που πίστεψε κάτω από τον Σταυρό.
Ο Άγιος Λογγίνος είναι ένα θαύμα της χάρης και της αγάπης του Χριστού. Ήταν ο επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος στην σταύρωση του Χριστού. Βλέποντας την απέραντη ανεξικακία του Χριστού και όλα τα θαυμαστά γεγονότα που συνέβησαν στο Γολγοθά, η ψυχή του αλλοιώθηκε, αναγνώρισε τη θεότητα του Χριστού, πίστεψε σ΄ Αυτόν και αργότερα μαρτύρησε για την αγάπη Του.
Επίμετρο: Μητροπολίτης Αργολίδος Νεκτάριος